Meer weten

Beknopte geografische informatie over Buitenveldert

Op de kaarten 1 en 2 zie je het gebied ten zuiden van Amsterdam in 1849 en 1950. Op de kaart uit 1849 kun je met enige moeite nog taveerne ‘Het Kalfje’ ten zuiden van Amsterdam langs de Amstel vinden. Het is het enige gebouw in het gebied dat nu Buitenveldert heet. In de honderd jaar tussen 1850 en 1950 is de stad Amsterdam flink gegroeid en zijn veel meren zoals de Bijlmermeer en de Haarlemmermeer drooggelegd. Op kaart 2 uit 1950 is de Bosbaan al te zien, maar Buitenveldert nog niet. Ook het Amsterdamse Bos is ouder dan Buitenveldert. Ten oosten van de Bosbaan ligt de Binnendijkse Buitenveldertsche Polder. Dit was een gebied met boerderijen, tuinderijen, weilanden en akkers. Daar is Buitenveldert in de zestiger jaren gebouwd als tuinstad. Het gebied is vanaf 1955 met zand opgehoogd en er werden heipalen geslagen voor een stevige fundering. Vervolgens zijn huizen en flats gebouwd. De eerste bewoners kwamen rond 1960. Ze woonden in flats in Buitenveldert-Oost, zie kaart 3. De meeste bebouwing is uit de zestiger jaren, zie kaart 4. Inmiddels telt Buitenveldert ruim 20.000 inwoners.

De ontwikkeling van Buitenveldert van polder naar stadswijk tussen 1815 en 2021 is goed te zien:

Buitenveldert in kaart tussen 1815 en 2021, zie topotijdreis.nl
‘Buitenveldert in foto’, zie de beeldbank van het archief van de gemeente Amsterdam op archief.amsterdam

De doorgaande straten in Buitenveldert zijn vernoemd naar baljuws (bestuurders) van Amstelland en Waterland. Kleinere straten zijn vernoemd naar provincies en kastelen. Rond een provinciestraatnaam liggen straten die vernoemd zijn naar kastelen in die provincie.

Kaart 1: Het gebied ten zuiden van Amsterdam in 1849 (Bron: Kadaster Topotijdreis ‘CC-BY Kadaster 1849’)

Kaart 2: Het gebied ten zuiden van Amsterdam in 1950 (Bron: Kadaster Topotijdreis ‘CC-BY Kadaster 1950’)

Kaart 3: Het gebied ten zuiden van Amsterdam in 1961 (Bron: Kadaster Topotijdreis ‘CC-BY Kadaster 1961’)

Kaart 4: Het gebied ten zuiden van Amsterdam in 1969 (Bron: Kadaster Topotijdreis ‘CC-BY Kadaster 1969’)

Het boek ‘De ontwikkeling van Buitenveldert 1958-1998-2008’ is geschreven door Hendriekje Bosma, Liseth van Dongen en Helene Fentener van Vlissingen in 1998. Dit boek is uitgegeven door Exposorium Vrije Universiteit Amsterdam en geeft een beschrijving van de plannen voor Buitenveldert en van wat er gebouwd is. Enkele interessante zaken die grotendeels uit dit boek afkomstig zijn:

In 1961 was de planning in Buitenveldert een stadsdeel te bouwen met 9000 woningen voor 30.000 inwoners inclusief arbeiderswoningen ’op relatief hoog niveau’.
Buitenveldert wordt gekenmerkt door zich herhalende structuren van rijtjeswoningen, flats en villa’s:
- lage flats van 3 woonlagen zonder lift met in de onderbouw garages of bergingen zoals onder andere te zien langs Bovigne en Wildenborch en de A.J. Ernststraat;
- hoge flats met kantoren in de onderbouw langs hoofdwegen zoals de Van Nijenrodeweg, De Boelelaan en de Europaboulevard.
- eengezinswoningen in zich herhalende structuren van rijtjeswoningen zoals onder andere te zien zijn in Gunterstein en Nederhoven;
- enkele stroken met bungalows en villa’s zoals onder ander te zien zijn langs Weldam, Ouborg en De Cuserstraat.
Veel woningen zijn doorzonwoningen. Veel flats staan opgesteld in half-open woonblokken. Tussen de niet te dicht op elkaar gebouwde woonblokken staan scholen, speelplaatsen en groenvoorzieningen. Alle woningen die niet gelegen zijn op de begane grond zijn voorzien van een balkon. Stedebouwkundige Jacoba Mulder had veel oog voor het woongerief van de bewoners van Buitenveldert.
Buitenveldert kent van zuid naar noord een specifieke opbouw van laag naar hoog. Bij de Kalfjeslaan staan lage bungalows en eengezinshuizen, dan komen de lage flats langs en achter de Van Boshuizenstraat en vervolgens de hoge flats bij de Van Nijenrodeweg.
Naast het hoofdwinkelcentrum (het Gelderlandplein) zijn verspreid over Buitenveldert verschillende buurtwinkelcentra gebouwd zoals langs de Buitenveldertselaan, de A.J. Ernstraat en de Kastelenstraat.
Het Gijsbrecht van Aemstelpark sluit goed aan bij het ontwerp van de woonbebouwing in Buitenveldert: sober en functioneel met veel rechte lijnen. De uitgangspunten van het vooroorlogse ‘Nieuwe Bouwen‘ zijn duidelijk te herkennen.
De drie parken (Amsterdamse Bos, Gijsbrecht van Amstelpark en Amstelpark) en de aanplant van bomen en struiken langs de wegen geven Buitenveldert de allure van een tuinstad.
Er zijn drie doorgaande noord-zuid routes door Buitenveldert: de Amstelveenseweg, de Buitenveldertselaan en de Europaboulevard. Omdat de Rotterdamseweg nooit is aangelegd en de Europaboulevard niet is doorgetrokken naar Amstelveen, is er erg veel verkeersdruk op de Amstelveenseweg en de Buitenveldertselaan. Er zijn drie doorgaande oost-west routes door Buitenveldert: De Boelelaan, de Van Nijenrodeweg en de Van Boshuizenstraat.
De groei van de Zuidas heeft drie locaties aan de noordkant van Buitenveldert met elkaar verbonden: de Vrije Universiteit, station Zuid/WTC en het gebied rond station RAI. In het masterplan Zuidas uit 1998 staat het gebied aangeduid als kantoorlocatie met daarnaast wonen en andere voorzieningen. Waar vroeger weilanden lagen en na 1960 sportvelden, verrees de indrukwekkende hoogbouw van de Zuidas. Het is een unieke, gewilde en dure locatie gunstig gelegen ten opzichte van Schiphol en het centrum van Amsterdam. De druk op de omgeving van het zeer intensieve grondgebruik op de Zuidas is enorm: hoogbouw van kantoren en appartementen plus de snelweg A10 en de spoorlijn die dwars door de Zuidas lopen.

Kijk op de Zuidas vanaf Willem van Weldammelaan (maart 2022)